KOAH Nedir?
KOAH, akciğerin kronik ilerleyici bir hastalığıdır. Kronik bronşit ve amfizeme bağlı olarak gelişen, geri dönüşümsüz ve ilerleyici, hava akımı kısıtlanması ile karakterize olan bir hastalıktır.
Hastalık büyük oranda sigara dumanı ve bazı kişilerde diğer zararlı gaz ve parçacıklara bağlı olarak gelişen akciğer içi hava yollarının mikrobik olmayan bir iltihabı sonucu oluşur.

Bu iltihaplanma sonucu hava yolları daralır ve soluk alışverişi kısıtlanır. Bu iltihapla mücadele etmede yetersiz kalan akciğerlerde giderek ilerleyen bir harabiyet oluşur KOAH’da akciğerlerin en küçük birimi olan hava kesecikleri ve bu hava keseciklerine ulaşan küçük hava yolları hasar görür. Normalde balon gibi rahatlıkla genişleyip daralabilen hava kesecikleri, bu özelliklerini yitirir, yıpranır ve normal boyutlarına geri dönemez hale gelir. Kişi soluk verdiğinde bir miktar hava akciğerlerde hapis kalır. Bu durum kirli havanın dışarı atılmasını ve temiz havanın içeri alınmasını güçleştirir. Hava yollarının etrafındaki damarların da zedelenmesi nedeniyle vücuttan kirli havanın atılması ve temiz havanın dokulara kullanılmak üzere ulaştırılması güçleşir. Bu duruma tıbbi olarak AMFİZEM denir. KOAH’da küçük hava yolları mikrobik olmayan bir iltihap nedeniyle şişer ve normalde olması gerekenden fazla miktarda salgı (balgam) oluşturur. Şişen dokular ve oluşan fazla miktardaki salgı soluk alıp vermeyi zorlaştırır. Çünkü hava yolları daralır ve havanın bu yollardan geçişi güçleşir. Fazla miktardaki salgı öksürük yoluyla dışarı atılamadığı için, hava yollarında kolaylıkla enfeksiyon oluşur. Bu duruma tıbbi olarak KRONİK BRONŞİT denir.

Öksürük başlangıçta hafiftir, genellikle sabahları şiddetlenir ve balgam atılması ile hasta kısmen rahatlar. İlerleyen yıllarda hastalığın ilerlemesiyle ya da ataklar sırasında şiddetlenir.  Balgam ataklar dışında az miktardadır ve nispeten kolay atılır. Hastalığın kronikleşmesiyle günlük miktarı ve koyuluğu artar. Hastaların bir kısmı bol balgam çıkarmaktan yakınırken bir kısmı da balgam çıkaramamaktan yakınır. Öksürük nöbetleri esnasında solunum yollarındaki kılcal damarlarda yırtılmalar olabilir ve balgam üzerinde çizgi şeklinde kan görülebilir.  KOAH’ın başlangıcında egzersizle gelen nefes darlığı vardır, hastalık ilerledikçe istirahatta de nefes darlığı görülmeye başlar. KOAH’lı hastalarda görülen nefes darlığından solunum yollarındaki daralma, aşırı havalanma nedeniyle solunum pompasının etkinliğini kaybetmesi, akciğerde damarsal yatağın azalması ve psikolojik faktörler sorumludur. KOAH’ta bazen ataklar sırasında hışırtılı solunum sesleri duyulabilir. Hastalık ilerleyip oksijen azlığı da geliştiğinde eller, ayaklar ve yüzde morarmalar da görülebilmektedir.  Kronik oksijen eksikliği ve tekrarlayan ataklar kalp yetersizliği gelişimine neden olur.

KOAH tanısı nasıl konulur?
Tanı için, solunum fonksiyonlarının ölçüldüğü Spirometri testinin yapılması gereklidir. Spirometri bir üfleme ile akciğerlerden ne miktarda havanın ne hızla çıkabileceğini ölçmek için kullanılan bir testtir. Cihaz bir bilgisayar sistemine bağlı çalışır. Doktorun ya da solunum teknisyeninin direktiflerine uyulduğunda uygulanması kolay bir ölçümdür. Spirometri ile elde edilen nefes ölçümlerine göre hava yolu darlığı hafif, orta, ağır, çok ağır olarak sınıflandırılır.

1. Hafif hava yolu darlığı: Ağır iş yapıldığında, hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında bazen nefes darlığı hissedilir.
2. Orta havayolu darlığı: Ağır iş yapıldığında hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında genellikle nefes darlığı hissedilir. Bazen günlük işler yapılırken dahi nefes darlığı hissedilir. Gece uykusu rahattır, nefes darlığı nedeniyle uykusuzluk çekilmez.
3. Ağır hava yolu darlığı: Günlük işler yapılırken genellikle nefes darlığı hissedilir. Şiddetli halsizlik vardır. Merdiven çıkmada çok zorlanılır. Gece nefes darlığı nedeniyle uyku düzeni bozulur.
4. Çok ağır hava yolu darlığı: Otururken dahi nefes darlığı hissedilir. Oda içinde yürümek zorlaşır. İşe gidilemez hale gelinir.
   Hastalığın ileri dönemlerinde kanda ve organlarda oksijen miktarı önemli oranda azalacağı için çok daha fazla rahatsızlık ortaya çıkar. Bunlar; bol terleme, dilde, dudaklarda, parmak uçlarında morarma, şiddetli baş ağrısı, çarpıntı, gündüzleri uyuklama, geceleri uykusuzluk, zihinsel faaliyetlerde azalma (unutkanlık, dikkatsizlik), aşırı sinirlilik, şiddetli halsizlik, yorgunluk, zayıflama, cinsel güçte azalma, mide rahatsızlıkları, karında şişkinlik ve hazımsızlık, kabızlık, ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi, ellerde titremedir.
   Hastalığın ilerlemesi ile kalp yetmezliği meydana gelebilir ve bacaklarda şişme başlar. Kalp yetmezliği gelişen hastalarda hastalığın ileri dönemlerinde nefes darlığı çok şiddetlenir ve hastalar evden dışarı çıkamaz hale gelirler. Bu dönemdeki hastalar artık günün en az yarısında oksijen makinesine bağlı kalırlar.

Tedavi:
KOAH’ta tedavinin amacı, hastada şikayetlerinde rahatlama sağlamak ve yaşam kalitesini yükseltmek, solunum sıkıntısı ataklarını engellemek, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak, olası komplikasyonları önlemek ve tedavi etmek olmalıdır. Uygulanan ilaçlar hastalığın yok olmasına yardımcı olmaz.
KOAH tedavisinin birinci kuralı sigara kullanımının kesin olarak bırakılmasıdır.
KOAH ile mücadelede yapılması gerekenler:
1: Sigara içmeyi bırakmak
2: Grip ve zatürre aşılarının yapılması
3: KOAH ilaçlarının doğru şekilde kullanmak
4: Egzersiz yapmak
5: İyi ve doğru beslenmek
6: Enerjinin iyi kullanın ve stresten uzak durmak
7: Oksijen tedavisi kullanmak
8: Atakları azaltıcı tedbirleri almak ve atağa girdiğini fark etmek

KOAH tedavisinde kullanılan ilaçlar:

• Nefes açıcılar: solunum yollarını mümkün olduğunca açık tutmaya, genişletmeye yarar. Böylece nefes darlığı azalır.
• İltihap gidericiler: Solunum yollarındaki mikrobik olmayan iltihabı azaltırlar.
• Oksijen tedavisi: Kandaki oksijen düzeyinin azaldığı solunum yetmezliği gelişmiş hastalarda kullanılır.